Beata Skrzydlewska

PL: Muzeum wyznaniowe. Funkcja – cele –zadania

EN: Denominational museums: their function, objectives and tasks

 

Źródło / source: Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, 112 (2019)

Strony / pages: 349-362

 

https://doi.org.10.31743/abmk.2019.112.18

 

 

Streszczenie

Artykuł otwiera cykl poświęcony historii i działalności muzeów Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Ma charakter wprowadzający i stanowi tło dla zrozumienia zasadniczych kwestii. Chcąc podjąć zagadnienia poświęcone muzeom kościelnym, musimy wiedzieć, jaki charakter mają te muzea. Czy są to wyłącznie odrębne placówki ujęte w ramy legislacyjne, czy też bogato wyposażone świątynie można określić takim mianem? Podejmuję się próby odpowiedzi nie tylko na pytanie czym są muzea wyznaniowe, lecz także jak wpisują się w tradycję muzealnictwa, czy powinniśmy, co w literaturze naukowej i popularnej jest bardziej rozpowszechnione, nazywać je muzeami religijnymi lub kościelnymi? Specyfiką muzeum wyznaniowego jest zatem nie tylko fakt obecności sztuki sakralnej, religijnej, ale także podległość instytucjonalna i doktrynalna władzy religijnej. Muzeum takie musi z założenia materializować pewne zasady i reguły teologiczne. Zadaniem muzeum wyznaniowego jest m.in. uszanowanie podmiotu, religijnego kontekstu dzieła sztuki.

 

Słowa kluczowe: muzeum wyznaniowe; muzeum religijne; dokumenty prawne; muzealna funkcja kościołów

 

Summary

The article opens a series devoted to the history and function of the museums of the Roman Catholic Church in Poland. This paper is a preliminary text and provides the background for the key issues. If we want to address the issue of church museums, we must be aware of what type of museum they are. Are they exclusively independent centres operating under certain laws? Can lavishly equipped churches be referred to with this name? In addition, the article attempts to answer questions not only about the nature of denominational museums, but also about their role in museology, and whether we should call them religious museums or church ones, the terminology which is more common in scholarly and popular literature. Denominational museums are unique due to the fact that not only do they contain sacred and religious art, but they are also institutionally and doctrinally subordinate to religious  authorities. This type of museum is obliged to adhere to theological principles and rules. One of the objectives of a denominational museum is to respect the religious context of a given work of art.

  

Key words: denominational museum, religious museum, church museum, legal documents

 

Bibliografia / References

Dokumenty prawne

Codex Iuris Canonici. Auctoritate Ioannis Pauli PP. II Promulgatus. Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.

Funkcja pastoralna muzeów kościelnych, „Biuletyn Muzeum Diecezjalnego”, 4 (2000-2001) s. 5-76 (tłum. F. Nieckarz).

Konstytucja o liturgii świętej, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Poznań 1968.   [ strony]

Normy postępowania w sprawach sztuki kościelnej wydane przez Konferencję Episkopatu Polski w Warszawie dnia 25 stycznia 1973 r., w: Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski (1966-1993), oprac. Cz. Krakowiak, L. Adamowicz, Lublin 1994, s. 311-330.

Ochrona i konserwacja zabytków, muzea kościelne, w: II Polski Synod Plenarny (1991-1999), Poznań 2001, s. 117-119.

Papieska Komisja ds. Kościelnych Dóbr Kultury, List okólny Funkcja pastoralna muzeów kościelnych, 15 VIII 1999 r., tłum. F. Nieckarz, „Biuletyn Muzeum Diecezjalnego” 4 (2000-2001), s. 5-76.

Sacra Congregatio pro Clericis. Litterae circulares de cura patrimonii historico-artistici Ecclesiae, ad Praesides conferentiarum Episcopalium, „ Acta Apostolicae Sedis”, 63 (1971) s. 315-317.

Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej. Sacrosanctum Concilium, Wrocław 1986.

Statut Muzeum Diecezjalnego uchwalony przez Konferencję Episkopatu Polski dnia 18 XI 1976 r., „Currenda”, 127 (1977) nr 5-8, s. 169-170.

 

Opracowania

Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 1: Czasy nowożytne 1758-1914, Warszawa 1991, s. 15-16.

Chodorowski Cz., O potrzebie utworzenia Muzeum Dyecezyalnego, „Kielecki Przegląd Diecezjalny”, 1 (1911) s. 13-17.

Krętosz J., Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 29 (1966) s. 41-67.

Leszczyński M., Ochrona dóbr kultury w świetle aktualnego prawa kościelnego, „Muzealnictwo”, 49 (2008) s. 79-88.

Leszczyński M., Ochrona dóbr kultury w świetle aktualnego prawa kościelnego,
w: Otwarcie granic rynku a perspektywa „być” i „mieć” człowieka oraz narodu, red. A. Kuś, P. Witkowski, Lublin 2006, s. 155-171.

Majewski P., Muzea – potrzeba polityki pamięci, w: Historia Polski od-nowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości, red. R. Kostro, K. Wóycicki, M. Wysocki, Warszawa 2014, s. 115-117.

Majewski P., Narracja historyczna w muzeum. Cenzura czy „polityka kulturalna”?,
w: Historia w muzeum, red. M.F. Woźniak, Bydgoszcz 2013, s. 12-14.

Pasierb J.St., Ochrona zabytków sztuki kościelnej, Warszawa 1995, s. 146-157.

Rokoszny J., O potrzebie zakładania muzeów dyecezyalnych dla zabytków sztuki kościelnej i archeologii, „Przegląd Katolicki”, 9 (1902) s. 136-139.

Skop H., Propaganda ateistyczna na Ukrainie na przykładzie Lwowskiego Muzeum Historii Religii i Ateizmu w czasach reżimu komunistycznego, w: Muzea wyznaniowe
i sztuka sakralna jako przejaw wielokulturowej tradycji Polski i Ukrainy, red.
A. Frejlich, B. Skrzydlewska, Lublin 2008, s. 59-65.

Skop P., Ideologiczna propaganda prowadzona przez pracowników Lwowskiego Muzeum Religii i Ateizmu w środkach masowego przekazu w latach 1970-1990,
w: Muzea wyznaniowe i sztuka sakralna jako przejaw wielokulturowej tradycji Polski i Ukrainy, red. A. Frejlich, B. Skrzydlewska, Lublin 2008, s. 66-71.

Skrochowski E., O potrzebie zakładania muzeów dyecezyalnych dla zabytków artystycznego przemysłu, archeologii i sztuki kościelnej, w: Pamiętnik II Zjazdu Historyków Polskich we Lwowie, Lwów 1890.

Skrzydlewska B., Muzea wyznaniowe we Lwowie, ich historia i zbiory od połowy XIX wieku do wybuchy II wojny światowej, w: Muzea wyznaniowe i sztuka sakralna jako przejaw wielokulturowej tradycji Polski i Ukrainy, red. A. Frejlich, B. Skrzydlewska, Lublin 2008, s. 15-24.

Skrzydlewska B., Problemy i wyzwania muzealnictwa kościelnego w Polsce. Historia
i współczesność, w: Muzea kościelne wobec nowych wyzwań, red. N.W. Błażejczyk, P. Majewski, Warszawa 2019, s. 133-146.

Skrzydlewska B., Rola muzealnictwa w ochronie dziedzictwa kulturowego narodu,
w: Otwarcie granic rynku a perspektywa „być” i „mieć” człowieka oraz narodu, red. A. Kuś, P. Witkowski, Lublin 2006, s. 191-197.

Żygulski Z., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa, Warszawa 1982, s. 77-106.

 

Netografia

http://www.ckp.warszawa.pl/muzeum/ (dostęp: 21.09.2019).

http://www.muzeum.cieszyn.org.pl/index.php (dostęp: 21.09.2019).

 

 

Informacja o autorze / Information about Author

Beata Skrzydlewska – dr historii sztuki; adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; e-mail: bskrzydlewska@o2.pl

https://orcid.org/0000-0002-9326-8916